Njëqind vjet pasi inteligjenca britanike pengoi mbërritjen e telegramit Zimmermann, Dr. David Kenyon, historian hulumtues në Bletchley Park, foli për

Histori Extra

rreth mënyrën se si ky telegram ndryshoi rrjedhën e Luftës së Parë Botërore dhe ndikoi në operacionet e ardhshme të kodimit…

Në pranverën e vitit 1917, pavarësisht dy vjet e gjysmë luftimi, forcat aleate dhe gjermane në pjesën perëndimore ishin ende të bllokuara. Beteja e Somme kishte sjellje një mbyllje me humbje të mëdha në të dy anët. Gjermanët vendosën të kërkonin fitore nëpërmjet një rruge tjetër – nga një luftë e pakufizuar e U-anijeve në Atlantik, që nënkuptonte përdorimin e nëndetëseve për të zhytur të gjitha anijet tregtare që shkonin për Mbretërinë e Bashkuar pa marrë parasysh kombësinë e tyre, me qëllim që të vdisnin urie popullsinë e Britanisë së Madhe.

Deri në këtë pikë, SHBA-të kishin mbetur neutrale, megjithëse furnizonin forcat Aleate me sasi të mëdha ushqimi dhe materiale lufte nga fabrikat e saj. Kështu, kishte një numër të konsiderueshëm kompanish amerikane dhe anije që bënin tregti me Britaninë. Ajo së cilës i trembeshin gjermanët ishte se sulmet ndaj kësaj tregtie mund të shpinin SHBA-të në luftë.

Më 17 Janar 1917, inteligjenca britanike pengoi mbërritjen e telegramit Zimmermann, duke çuar në një nga rastet e para kur një pjesë e SIGINT (inteligjenca e fituar nga përgjimi në komunikimet e koduara të armikut) ndikoi rëndë në rrjedhën e ngjarjeve botërore.

 Telegrami ishte një mesazh i brendshëm diplomatik i dërguar në Janar 1917 nga sekretari i jashtëm gjerman Arthur Zimmermann në Berlin, në ambasadën gjermane në Meksikë. Ai propozoi një aleancë ushtarake midis Gjermanisë dhe Meksikës, në rast se Shtetet e Bashkuara hynin në Luftën e Parë Botërore në mbështetje të aleatëve. Domethënia e telegramit qëndron në faktin se kur përmbajtja e saj u bë publike në SHBA, ishte një faktor kryesor në debatet rreth faktit nëse SHBA duhet të hyjë në luftë në anën e aleatëve, të cilën ata bënë më 6 prill 1917, vetëm pesë javë pas publikimit të telegramit.

‘Dhoma 40’

Megjithëse radioja përdorej për të dërguar mesazhe në Luftën e Parë Botërore, mjetet kryesore të komunikimit diplomatik ishin nëpërmjet telegrameve të dërguara në kabllot nënujore. Në vitin 1914 aleatët prenë shumë kabllo gjermanë, duke i detyruar ata të komunikonin nëpërmjet kabllove të fuqive të tjera. Komunikimet gjermane me SHBA-në dhe ambasadat e tjera në Amerikën Veriore dhe Jugore, u dërguan nëpërmjet ambasadës neutrale të SHBA-ve në Berlin, nëpërmjet kabllos së tyre në Stokholm dhe në të gjithë Atlantikun. Megjithatë, ky kabllo kaloi në të vërtetë në Mbretërinë e Bashkuar dhe mund të përgjohej nga shërbimet sekrete britanike.

Gjermanët u mbështetën në faktin se edhe pse sinjalet ishin në një kabllo ‘publike’, ato ishin shkruar në kod, kështu që përmbajtja do të mbetej e fshehtë. Ajo që ata nuk e çmuan ishte se britanikët kishin thyer tashmë kodet që po përdornin, kështu që çdo mesazhet e dërguara mund të lexoheshin. Mesazhi i Zimmermann u kalua në njësinë britanike të kodimit në “Dhoma 40” të Admiraliatit, ku u trajtua nga shkelësit e kodeve, përfshirë Nigel de Gray dhe William Montgomery. Megjithëse arritën të kuptonin mirë rëndësinë e mesazhit, perceptimi i tyre ndaj kodit ishte i paplotë, prandaj u deshën disa javë pune të vështirë për të përfunduar një dekriptim të plotë.  

 

Telegrami udhëzonte ambasadorin gjerman në Meksikë, Heinrich von Eckardt, se nëse Shtetet e Bashkuara dukeshin të sigurta për të hyrë në luftë, ai do t’i afrohej qeverisë meksikane me një propozim për aleancë ushtarake me financim nga Gjermania. Meksikanët duhej të inkurajoheshin që të pushtonin SHBA-në jugore me qëllim që të ri-pushtonin ato shtete që ishin më parë pjesë e Meksikës: Teksas, Arizona dhe New Mexico. Gjermania do ta mbështesë këtë përpjekje me para dhe armë, dhe do të mbështesë pretendimet territoriale të Meksikës në çdo negociatë pasuese të paqes.

Për Gjermaninë, një aleancë me Meksikën thjesht do të ishte një lehtësi. Meksika kishte vuajtur disa vite lufte dhe paqëndrueshmëri politike deri në vitin 1916 dhe Gjermania tashmë kishte treguar hezitim në përfshirjen e  vetes në vend ose të mbështeste qeverinë aktuale meksikane. Megjithatë, një Meksikë më e fortë dhe miqësore do të ishte e dobishme në frenimin e fuqisë së SHBA pas luftës. SHBA, nga ana tjetër, i konsideronte Amerika si sferën e tyre të influencës dhe një fuqi rivale që fitoi një vend në Amerikën e Veriut nëpërmjet aleancës me fqinjin e tyre, ishte shumë e padëshirueshme.

Vështirësia për Admiralitetin Britanik ishte se nëse thjesht dorëzimi i mesazhit Uashingtonit, do të bënte të qartë se britanikët po përgjonin kabllon amerikane. Nëse, megjithatë, ata mund të fitonin një kopje nga një burim tjetër, kjo do të siguronte një garanci në lidhje me përse britanikët dinin për përmbajtjen e mesazhit.

Z.Tomas Hohler ishte sekretar i parë i legjendës britanike në Mexico City në shtator të vitit 1916. Gjatë asaj kohe, Hohler kishte organizuar fshehurazi një komplot për kopjet e mesazheve të koduara nga ambasada gjermane në Uashington në Mexico City (dërguar nga shërbimet tregtare telegrafike të Western Union) që të vidheshin, dhe të kalonin te britanikët. Megjithëse nuk ishte më në postin e tij në Janar të vitit 1917, ky ‘rregullim’ vazhdoi dhe kështu Ambasada Britanike në Meksikë ishte në gjendje të merrte një kopje të mesazhit në atë pjesë të udhëtimit të saj. Kjo kishte përparësinë e shtuar se mesazhi ishte ri-koduar në Uashington në një kod të ndryshëm gjerman, i cili u kuptua më mirë nga “Dhoma 40”, kështu që mund të krijohej një dekriptim më i plotë.

Woodrow Wilson, presidenti i 28-të i SHBA. Presidenti Wilson lëshoi telegramin për shtyp më 28 shkurt 1917

Ndikimi i opinionit publik

Para se telegrami të ishte zbuluar publikisht, Gjermania kishte zhvilluar ‘luftë të pafundme nëndetëse’ ndërmjet 4 Shkurtit 1915 dhe 1 Shtatorit 1915 dhe rifilloi që nga 1 Shkurti 1917. Disa anije amerikane u mbytën shpejt dhe të tjerë u mbajtën në port, nga frika se do të sulmoheshin. Kjo shpuri në një rritje të ndjenjës anti-gjermane dhe pro-luftës në SHBA. Presidenti Wilson iu bS me dije mesazhi i Zimmermann më 24 Shkurt dhe e bëri publik për shtypin më 28 shkurt. Vala e ndjenjës anti-gjermane dhe anti-meksikane u rrit në SHBA. Tensionet me Meksikën ishin tashmë të larta; Gjenerali John J Pershing kishte kohë që po e ndiqte Villa Revolucionare Pancho dhe kreu disa sulme ndërkufitare me forcat amerikane.

Në të njëjtën kohë, shumë amerikanë dëshironin të shmangnin konfliktin në Europë. Elementët anti-britanikë, veçanërisht midis gjermanëve dhe irlandezëve amerikanë, protestuan kundër përfshirjes në luftë. Meqë publiku i është thënë (pa të drejtë) se telegrami ishte vjedhur në një formë të deshifruar në Meksikë, mesazhi u besua gjerësisht si një falsifikim i përpunuar nga inteligjenca britanike.

Ndonëse nuk ishte i vetmi faktor në deklaratën e luftës së SHBA, telegram sigurisht që kishte ndikim në vendim. U desh SHBA disa kohë për t’u mobilizuar plotësisht, dhe trupat amerikane luajtën vetëm një pjesë relativisht të vogël në luftimet në vitin 1918, por mbështetja e tyre ekonomike dhe njohuritë që po përgatiteshin për të ndihmuar ishte një faktor i madh në fitoren e aleatëve. Pasi SHBA kishte hedhur zyrtarisht peshën e saj pas kauzës aleate, ishte e qartë se gjermanët ishin të dënuar për të humbur luftën në një afat të gjatë. Ata u detyruan të ndryshonin strategjinë e tyre, duke u përpjekur që ngadalë të konsumonin britanikët dhe francezët, të kishin nevojë për të sjellë luftën në një përfundim të suksesshëm në një periudhë më të shkurtër. Dështimi i dështuar gjerman i marsit 1918 ishte një simptomë e kësaj.

Hut 3 ekipet prioritare në Bletchley Park, Buckinghamshire. Kur shpërtheu Lufta e Dytë Botërore Britania ishte tashmë e përgatitur për të ndërtuar mbi përvojën e saj për të krijuar një operacion SIGINT në Bletchley Park

Ndërkohë, dekriptimi i telegramit dhe puna e bërë në dhomën 40 më në përgjithësi mund të shihet si pararendës i drejtpërdrejtë i formimit të Kodit të Qeverisë dhe Shkollës së Shifrës në vitin 1919. ‘GC & CS’ do të vazhdonte të bazohej në Bletchley Park gjatë Lufta e Dytë Botërore, dhe më vonë formoi GCHQ e sotme. Efekti politik i telegramit kontribuoi në realizimin e fuqisë së shkyçjes së kodeve dhe sinjalizon inteligjencën si në diplomacinë e luftës dhe në kohë paqeje. Si pasojë, kur shpërtheu Lufta e Dytë Botërore Britania ishte tashmë e përgatitur për të ndërtuar mbi përvojën e saj për të krijuar një operacion unik dhe luftarak të SIGINT në Bletchley Park. Kjo ekspertizë, dhe tradita e bashkëpunimit dhe shkëmbimit të inteligjencës me SHBA-në, vazhdon të jetë një pjesë kyçe e mbrojtjes britanike deri më sot.

/tvklan.al