Vdekja e Mbretëreshës Elizabeth II u  pasua nga certifikata e vdekjes ku shkruheshin këto fjalë,”vdiq nga mosha  e  madhe”.

Ne e themi mund ta përmendim shpesh fenomenin e vdekjes nga pleqëria, por çfarë do të thotë kjo nga ana mjekësore? Një shkak i tillë për vdekjen e dikujt, jo vetëm është i paqartë për të kuptuar çfarë e shkakton mbarimin e  jetës te një person, por  mund të jetë i vështirë edhe për të afërmit  e dashur të personit.

Mënyrat se si vdesin njerëzit

Shkaqet kryesore të vdekjeve në Angli dhe Wales janë demenca dhe sëmundja e Alzheimerit, sëmundjet e zemrës, sëmundjet cerebrovaskulare (të tilla si goditje në tru), kanceri dhe COVID. Shkaqe të tjera të dukshme përfshijnë sëmundjet kronike të rrugëve të poshtme të frymëmarrjes (siç është astma), gripi  dhe pneumonia.

Në fakt, “pleqëria” si shkak i vdekjes, krahas përshkrimit të paqartë të “dobësisë” ,shpesh kategorizohet em “simptoma, shenja dhe kushte të keqpërcaktuara”.

Kjo kategori e fundit sipas Science Alert, është në 10 shkaqet kryesore të vdekjes. Por aktualisht është shumë më poshtë se COVID, dhe mesatarisht gjatë një periudhe pesëvjeçare, nën gripin dhe pneumoninë.

Një histori interesante

Pleqëria,  si kategori që shkakton vdekjen, ka një histori të gjatë.  Ajo ishte një shkaku  kryesor i vdekjes në shekullin e 19-të, krahas përshkrimit të paqartë  “i gjetur i vdekur”.

Në mesin e shekullit të 19-të, regjistrimi i vdekjes së dikujt kaloi nga klerik në laik, me “Aktin e Regjistrimit të Lindjeve dhe Vdekjeve 1836” .

Më pas ishte botimi historik, “Klasifikimi i Shkaqeve të Vdekjes Bertillon”, i shkruar nga demografi francez Jacques Bertillon.

Sipas filozofit kanadez Ian Hacking, vdekja nga çdo gjë tjetër përveç asaj që ishte në listën zyrtare ishte “ilegale, për shembull, të vdisje nga pleqëria”.

Mund të themi se kjo është paksa hiperbolike. Me siguri, në fund të shekullit të 19-të, nuk ishte e paligjshme të vdisje nga pleqëria, por ajo që sugjeron kjo, është se dhënia e një shkaku të saktë të vdekjes është e rëndësishme sepse është një mjet i vlefshëm për gjurmimin e tendencave të vdekshmërisë në nivele të ndryshme të popullsisë.

Përfundimisht, “pleqëria” u bë fraza e fundit për të përshkruar një shkak të panjohur vdekjeje. Ose u bë e dobishme kur një person mund të kishte vdekur nga një sërë komplikimesh, por kur nuk ishte praktike apo etike të urdhërohej një autopsi për të gjetur shkakun e saktë themelor të vdekjes.

Nuk ka “mbarim”

Arsyeja tjetër pse “pleqëria” është përdorur rrallë si shkaktar i vdekjes në shekujt 20 dhe 21 ishte se nuk siguron asnjë mbarim për familjet e të ndjerit.

Hulumtimet tregojnë se familjet duan informacion se si vdiq i dashuri i tyre, jo vetëm sepse mund të jetë i dobishëm për të menaxhuar shqetësimet e tyre shëndetësore, por edhe sepse siguron një zgjidhje për vdekjen e të dashurit të tyre.

Një shkak i panjohur i vdekjes mund të përkeqësojë pikëllimin dhe traumën, veçanërisht nëse vdekja ishte e papritur.

Studiuesit kanë argumentuar prej kohësh se familjet krijojnë marrëdhënie të vazhdueshme me të dashurit e tyre pasi ata vdesin.Konstatimi se si ata vdiqën është një pjesë e mënyrës se si anëtarët e familjes së lënë pas, menaxhojnë pikëllimin e tyre dhe përkujtojnë të ndjerin.

Vdekja e mirë

Të kërkosh më shumë informacion se si mbretëresha vdiq në moshën 96-vjeçare është thjesht makabër.

Familja mbretërore meriton privatësi rreth detajeve intime të vdekjes së mbretëreshës.

Megjithatë, një shkak specifik i vdekjes së dikujt që ka jetuar një jetë të privilegjuar dhe që ka vdekur në moshë të thyer, për shembull, mund të na tregojë shumë se si të bëjmë një jetë të shëndetshme dhe të planifikojmë një vdekje të mirë./tvklan.al