Greqia ka kërkuar
nga Gjermania reparacione për dëmet e Luftës së Dytë Botërore. Qeveria gjermanee ka refuzuar këtë kërkesë. Por një ekspertizë e Parlamentit Gjerman e vë nëdyshim këtë refuzim.80 vjet pas
shpërthimit të Luftës së Dytë Botërore, çështja e dëmshpërblimeve për dëmtimete Luftës mund të nxisë debate të reja politike. Këtë herë ato nuk vijnë ngaAthina ose Varshava, por drejtpërdrejt nga Berlini. Shërbimi Shkencor iBundestagut, i ngarkuar nga partia opozitare “E Majta”, ka bërë njëekspertizë me titull: “Pretendimet greke dhe polake ndaj Gjermanisë përdëmshpërblime”. Aty del në pah se, përveç qëndrimit të qeverisë federale,ka edhe qëndrime të tjera, të cilat sipas ekspertëve, mund të merren nëkonsideratë.Në fillim të
qershorit, me anë të një note diplomatike, Greqia kishte kërkuar negociata meGjermaninë për reparacionet e dëmeve të luftës. Qeveria greke – asokohe endenën drejtimin e Alexis Tsipras iu përgjigj kështu kërkesës së Parlamentit të saj. Një komision ekspertësh grekë kishtearritur në përfundimin se Gjermania duhej t’i paguante Greqisë afro 290miliardë Euro shpërblim për dëmet e bëra gjatë Luftës së Dytë Botërore.Qeveria gjermane
e refuzoi kërkesën me argumentin, se çështja e dëmshpërblimit është“zgjidhur përfundimisht dhe gjerësisht” si në aspektin juridik ashtuedhe politik në marrëveshjen 2+ 4 që u bë në vitin 1990 për bashkimin eGjermanisë. Ekspertët e Bundestagut mendojnë, se ky është një argument që mundtë jetë i drejtë, në bazë të së drejtës ndërkombëtare, por jo domosdoshmërisht.Sepse: ndryshe
nga Polonia, Greqia nuk ka hequr dorë asnjëherë shprehimisht nga kërkesa për dëmshpërblime lufte, thuhetnë ekspertizën e Bundestagut. Veç kësaj “në marrëveshjen e 2+4, tënënshkruar mes Republikës Federale Gjermane dhe RDGJ-së dhe katër forcavefituese, Shtetet e Bashkuara të Amerikës, Bashkimi Sovjetik, Franca dheBritania e Madhe, nuk përmenden reparacionet. Dhe veç kësaj, Greqia nuk kamarrë pjesë në këto negociata.Afati kohor për
pretendim i paqartëDokumenti i
Shërbimit Shkencor të Bundestagut jep përgjigje edhe ndaj pyetjes, se a ka tëdrejtë Greqia që të kërkojë tani reparacione, kur kanë kaluar mbi 70 vjet paspërfundimit të luftës dhe gati 30 vjet pas Traktatit 2+4 ” Për këtëekspertiza thotë se “Parashkrimi i pretendimeve për pagesa ndërshtetërorenuk është rregulluar qartazi në të drejtën ndërkombëtare”.Raporti
gjithashtu sugjeron “mundësinë e shqyrtimit në një proces gjyqësor”përpara Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë (IGH) në Hagë. Por, që të ndodhëkjo, qeveria gjermane duhet t’i nënshtrohet vullnetarisht juridiksionit tëGJND-së, çka deri tani ajo e refuzon. Ministri i Shtetit në Zyrën e Jashtme,Niels Anen tha se askush nuk synon ta çojë çështjen e reparacioneve deri nëGJND.Përkujtimore e
viktimave të nazizmit në fshatin Distomo në Greqi, ku nazistët, në 10 qershor1944 ekzekutuan 214 persona civilë.Pretendimet nga Greqia
Mendimi i
ekspertëve të Bundestagut duhet të tërheqë vëmendjen në Athinë dhe Varshavë. Nëqershor, ambasadori grek në Berlin i dorëzoi një “notë verbale”qeverisë gjermane, në të cilën ajo ftohet zyrtarisht për të negociuar përreparacione. Në Athinë, dëmi i luftës i shkaktuar nga okupimi gjerman gjatë Luftëssë Dytë Botërore vlerësohet në 290 miliardë euro.Nuk dihet se a do
të vijojë Greqia me kërkesën e reparacioneve ndaj Gjermanisë edhe pasndryshimit të qeverisë. Si udhëheqës i opozitës, Kyriakos Mitsotakis pattheksuar rëndësinë morale të temës në parlamentin grek këtë prill. Por ai ekonsideronte “politikisht dhe juridikisht problematike” kërkesën përreparacione. Vetëm në lidhje me kthimin e të ashtuquajturve obligacione tëdetyrueshme, Kryeministri tashmë i sapozgjedhur u shpreh më optimist. Sipaspërllogaritjeve, ato mund të shkojnë në tetë deri në njëmbëdhjetë miliardëeuro.Polonia po përgatitet
Qeveria e
Polonisë deri tani është treguar e rezervuar me kërkesa zyrtare. Kjo mund tëndryshojë. “Ka një vullnet të fortë politik për të punuar vazhdimisht nëkëtë temë,” thotë deputeti i partisë në pushtet, PiS, Arkadiusz Mularczyk.Ai është kryetar i një komisioni të parlamentit polak që aktualisht popërllogarit dëmin e luftës dhe po përgatit edhe linjën argumentuese. Deri tani,flitet për rreth 800 miliardë euro. Afro gjashtë milionë polakë humbën jetënpër shkak të regjimit nazist. Se kur do të merret edhe qeveria me këtë temë, kyështë “një vendim politik që do të zgjidhet në momentin e duhur”. Nëvjeshtë, Polonia voton për një parlament të ri.Ekspertët e Bundestagut konfirmuan se, sipas pikëpamjes së tyre, kërkesat e Polonisë nuk ishin të justifikuara, pasi Polonia ka hequr dorë dy herë nga kërkesa për dëmshpërblime: në vitin 1953 dhe 1970. Varshava e konsideron këtë dorëheqje jo të vlefshme, sepse ajo ka ndodhur nën presionin e Moskës. Sipas të drejtës ndërkombëtare, megjithatë, arsyetimi i qeverisë gjermane është i saktë, sipas raportit. Ky qëndrim ndahet nga kryetari i grupit parlamentar gjermano-polak në Bundestag Thomas Nord (E Majta). “Polonia nuk mund të pajtohet me këtë, por ka patur marrëveshje juridike që e kanë zgjidhur prej kohësh këtë çështje”, tha Nord për DË, por ai shtoi se “në aspektin moral aty nuk ka asnjë dallim dhe se nëse bëhet fjalë për disa grupe viktimash, atëherë mund të ketë edhe dëmshpërblime të tjera”, mendon ai./DW