Aleksandër Meksi është ish-kryeministri i qeverisë së parë demokratike dhe një nga themeluesit e Partisë Demokratike. Ai qeverisi vendin duke filluar nga data 13 prill 1992 deri më 11 mars 1997.
I ftuar në emisionin e datës 01.11.1998 “E diela debat” drejtuar nga Blendi Fevziu, Meksi rrëfen për kohën kur ai ka qenë kryeministër dhe përplasjet që ka pasur me presidentin e kohës, Sali Berisha.
Intervista e plotë e Aleksandër Meksit
Blendi Fevziu: Të nderuar telespektatorë mirëmbrëma, ju flas nga studio e Televizionit Klan në emisionin “E diela debat”. Ashtu siç e paralajmërova edhe një javë më parë dhe siç e keni ndjekur nga anonçimet e dy-tre ditëve të fundit, i ftuari i sotëm është ish-kryeministri i viteve 1992-1997, njëkohësisht themelues dhe deputet i Partisë Demokratike, Zoti Aleksandër Meksi.
Zoti Meksi vjen për herë të dytë në emisionin “E diela debat” pasi ka qenë i ftuar edhe në emisionin e dytë që u bë në Shtator të vitit 1997. Unë i kisha premtuar një intervistë për të folur për misteret e mëdha të 5 viteve të qeverisjes së tij. I quaj mistere, sepse disa prej tyre Zoti Meksi i ka trajtuar në librin e tij. Siç ndodh rëndom me politikanët, jo gjithçka është thënë qartë dhe unë do të tentoj sot të hyj akoma edhe më thëllë në ato pika që ju keni prekur, por edhe ato që nuk keni prekur.
Aleksandër Meksi: Për të thënë ato që mund të thuhen sot nga gjërat që nuk janë thënë një vit më parë. Për postin që kam patur unë nuk thuhen të gjitha, thuhen atëherë kur i vjen radha ose atëherë kur mund të thuhen. Fjalët që mund të themi mund të shkaktojnë trazira, sepse posti që kam patur ka të bëjë jo vetëm me Shqipërinë, por edhe përtej saj. Por njerëzit zakonisht rezervohen sepse nuk kanë të drejtë t’i thonë.
Blendi Fevziu: Megjithatë gazetarët nuk kanë qejf të thuhet që nuk ka gjë që nuk thuhet.
Aleksandër Meksi: Prandaj thash edhe unë që disa gjëra do të thuhen në kohën e duhur.
Blendi Fevziu: Megjithatë intervista do të synojë më shumë krijimin e një profili të Zotit Meksi duke filluar nga 1990-ta. Për të filluar duhet thënë se një nga enigmat që çdo njeri ka, është angazhimi i tij politik. Rrallë një politikan tregon të vërtetën për angazhimin e tij politik apo rrethanat që e kanë çuar për të bërë diçka. Ju i përkisni atyre politikanëve që janë themelues të PD. Ju keni hyrë në politikë brenda një nate, mes 11-12 Dhjetorit të 1990-ës. Si u bashkuat me Lëvizjen Studenti dhe pse ndodheshit aty.
Aleksandër Meksi: Unë në atë kohë punoja në Institutin Arkeologjik dhe ne pinim kafen në katin e parë të godinës së Universitetit, aty ku vareshin edhe fletërrufetë dhe në atë kohë qe varur një fletërrufe e studentëve. Më vonë u var një letër e vogël me përgjigjen e kryeministrit të atëhershëm. Të dielën në darkë një komshiu im, Daut Telo më thërret dhe më thotë shiko në televizor se ka trazira në Qytetin Studenti etj, etj. Unë si atëherë edhe tani nuk i shikoja lajmet, por e hapa televizorin dhe pashë lajmet pa bërë koment. Të nesërmen në mëngjes shkova në Institutin e Monumenteve ku ishin miqtë e mi, diskutuam me ta dhe u ulëm të shkruanim kartën e të drejtave të njeriut. Shkruam disa kopje që u shpërndanë nëpër Tiranë dhe në Qytetin Studenti. Ato karta kishin në themel aspiratat e shqiptarëve për luftën kundër diktaturës, për pluralizmin, për liri, për të drejta të barabarta para ligjit.
Siç dihet gjithë Tirana u grumbullua në Sheshin Demokracia dhe unë aty isha me mjaft shokë të mitë.
Blendi Fevziu: Duket sikur angazhimi juaj politik i dedikohet një fletërrufeje apo një telefonate të mikut tuaj për të parë lajmet.
Aleksandër Meksi: Shqiptarët meren të gjithë me politikë dhe të gjithë meren pak me rolin e kryeministrit dhe unë si gjithë shqiptarët meresha me politikë.
Blendi Fevziu: Pyetja ime është si u gjendët në themelimin e PD? Ishin miqtë që iu ftuan, si u ndodhët në qendër të ngjarjeve.
Aleksandër Meksi: Unë kisha fatin që takohesha shpesh prej vitesh me Gramoz Pashkon. Në bodrumin e tij pinim raki, cigare, etj etj., shanim qeverinë, zakon që Gramozi e ka patur derisa hyri në qeveri. Diskutonim dhe kur flitej për pluralizëm dhe ishim të mendimit që në Shqipëri duhej themeluar një parti e demokratëve shqiptarë. Pati provokatorë që iniciuan gjëra të tilla, por ne vendosëm që zyrtarisht kjo gjë do të lejohet për të mos rënë pre e ndonjë provokacioni. Pasi mbaroi mitingu ne ishim atje dhe takuam Sali Berishën. Më pas u takuam në shtëpinë e Gramozit dhe duskutuam për krijimin e një partie për studentët dhe intelektualët e rinj e cila për mua atëherë ishte një absurditet. Të nesërmen në mëngjes, në 08: 30 isha tek shtëpia e Gramozit dhe më prezantoi me dy persona që unë nuk i njihja. Njëri ishte me xhakoventë të zezë, që ishte i ndjeri Azem Hajdari dhe tjetri më tha se ishte artist, por unë për herë të parë e takoja, ishte Arben Imami. Pritëm të vinin edhe të tjerë, diskutuam, ramë dakort se duhej një parti e të gjithëve dhe jo e studentëve. Shkoi Gramozi me një vjazë nga Vlora, Moza tek studentët dhe të gjithë qenë dakort. Dhe u ulëm të shkruanim programin e PD.
Blendi Fevziu: Zoti Meksi, ju thatë që Pashko ka një zakon të keq që shanë qeveritë, pyetja ime është: Tani që nuk jeni në qeveri e vazhdoni zakonin e vjetër që keni patur bashkë me Pashkon?
Aleksandër Meksi: Nuk ka nevojë ta shash qeverinë sepse ka vetëm suksese. Unë kam thënë një gjë për të qeshur që mund ta përsëris dhe kur të filloj punën mund të bëjmë vërejtje. Por nuk ka shqiptar që nuk shanë qeverinë, të jeshë i sigurt për këtë.
Blendi Fevziu: Një nga problemet më misterioze që ka mbetur ende mister në PD është renditja juaj në raportet e forcave ose në lobet që sundonin PD. Ju jeni renditur gjithnjë si një njeri pranë Pashkos, pranë Rulit, Imamit, ndërkohë që në vitin 1992 u shkëputet nga këto dhe u lidhët me Berishën dhe me pushtetasit e tij. Si ka mundësi?
Aleksandër Meksi: Kjo është sipas opinionit që keni ju. Problemi është i tillë. Unë nuk qesh më i riu, por më i vjetri i të gjithë atyre që formuan PD dhe kryesinë e saj. Ajo që na bashkoi atje, mund të më bashkonte me cilindo për periudha të caktuara. Nuk ishte mbi bazë miqësish. Unë njihja Gramoz Pashkon dhe të tjerët dhe atë periudhë që ju e quani që grupoheshim në kishim mendime të njëjta. Unë për nga përvoja jetësore e di që nuk bëhen bashkë 30 veta që të kenë tërësisht mendime të njëjta, ata grupohen me detyra të njëjta me një program afatshkurtër, veprojnë në të që të ecet më tej.
Blendi Fevziu: A ka patur ndonjë marrëveshje mes jush dhe Zotit Berisha në këtë moment?
Aleksandër Meksi: Unë nuk bëj marrëveshje të këtij lloji me asnjeri.
Blendi Fevziu: Megjithatë në Prill të 1992 kur u rizgjodhët për të dytën herë deputet i Tiranës a e mendonit se mund të beheshit kryeministër i Shqipërisë.
Aleksandër Meksi: Një herë më është bërë një pyetje dhe kam thënë që nuk ka shqiptar që nuk do të jetë një herë kryeministër. Unë nuk kam aspiruar detyra të këtij lloji. Ata që drejtonin Partinë Demokratike në atë kohë bashkarisht menduan që mund të isha unë personi që mund të drejtonte periudhën më të vështirë që fatkeqësisht sot është harruar. Ishte periudhë që u fillua nga minusi dhe jo nga zero. Ne që ta dini ju e filluam me 2 milionë e gjysmë dollarë në bankën e Shqipërisë, sot janë mbi 300.
Blendi Fevziu: Gjatë kohës që ju Zoti Meksi keni qenë kryeministër ç’marrëdhënie keni patur me Berishën. A ndërhynte ai në punën tuaj dhe të ministrave?
Aleksandër Meksi: Qeverisaja në Shqipëri, por edhe në të gjithë botën, bëhet mbi bazën e një programi dhe ajo që drejton në këtë rast është gjithnjë partia. Në këto raste ato që vihen në krye të një strukturave veprojnë mbi bazën e atyre rekomandimeve të përgjithshme duke menduar se po bëjnë një gjë që në vija të përgjithshme janë duke dhënë rezultate. Sipas dispozitave kushtetuese presidenti i Republikës ka të drejtë të thërrasë qeverinë.
Blendi Fevziu: Pyetja ime konsistonte jashtë anës juridike të problemit. A ndikonte Berisha në punën e përditshme?
Aleksandër Meksi: Nuk mund të them që ndërhynte, por në punët e qeverisë sigurisht që përzihej. Për probleme të përgjithshme diskutohej me të. Kishte periudha të caktuara që shkoja një herë apo dy herë në ditë bashkarisht me të tjerë për të vendosur për probleme të jetës së përditshme që në fillim dhe në fund, qenë më shumë se ç’kanë zakonisht qeveritë në vende të stabilizuara. Sigurisht që ka patur edhe përplasje, edhe këmbëngulje dhe ka patur edhe gjëra që janë bërë ashtu siç donte shumica.
Blendi Fevziu: Duke patur pasasysh një intervistë të vjetër të ish-kreut të PD, Zotit Selami ku ai thotë se është ankuar disa herë se ministrant e qeverisë ndiqeshin nga agjentët e SHIK-ut.
Aleksandër Meksi: Ministrat ishin ankuar tek unë dhe jo unë te Zoti Selami. Historia është e tillë. Personat, ministrant apo deputetët, u ankuan tek unë dhe unë sigurisht ia thash këtë kryetarit të partisë që të mos isha unë personi që çonte gjithnjë ankesat tek Zoti Berisha.
Blendi Fevziu: A mendoni se ka qenë e vërtetë kjo? Të paktën kemi një rast të deputetit Hajdari që është ndjekur, gjë që e ka pranuar edhe ai vetë dhe e kanë deklaruar edhe të tjerë në një emision televiziv.
Aleksandër Meksi: Për backgraundin që kanë shërbimet shqiptare, eksizton rreziku që të degjenerojnë në polici politike dhe jo në shërbimin për ruajtjen e Kushtetutës. Unë di që në atë shtëpinë atje me gjethe ku unë kam lindur rreth 60 vite më parë është shtuar së tepërmi personeli dhe meren me dëgjimin e bisedave të të gjithëve. Unë deputetëve dhe ministrave kur ankohen iu them: Pse mërziteni? Nuk ju fut njeri në burg pse shave Lekën apo Saliun apo se shave PD apo qeverinë. Opinionet politike të njerëzve meren vesh, pavarsisht se çfarë bisedojnë me njëri-tjetrin, s’ka nevojë për përgjime.
Blendi Fevziu: Megjithatë ka një pikë mjaft të errët e cila i përket viteve kur ju keni drejtuar shtetin, natyrisht në bashkëpunim me 3-4 persona të fuqishëm siç ishte presidenti, kryetari i parlamentit, kryetari i PD që lidhet me arrestimin dhe burgosjen e kreytarit të PS, Zotit Fatos Nano. Ju duke qenë një nga 4 personat më të rëndësishëm të shtetit a besonit vëretë se Zoti Nano u arrestua për shpërdorimin e ndihmës italiane apo ky qe një hap politik.
Aleksandër Meksi: Akuza e parë Zotit Nano i është bërë nga ata që ishin në qeverinë e tij apo bashkëpunëtorë të tij në vitin 1997-1998. Ky ishte një proces, vendimin për të cilin e dha prokuroria dhe gjykata, nuk mund ta jepnin instancat politike. Se sa në Shqipëri instancat politike ndikojnë në vendimet e gjykatave, ky është problem më vete. Kjo qe arsyeja e vërtetë. Unë nuk jam ekspert i financave, që t’i hysh më thellë duhet të marësh dokumentacionin dhe ta lexosh vetë. Që ka patur anë të parregullta në atë çështje, ka patur.
Blendi Fevziu: Dhe konotacione politike?
Aleksandër Meksi: Anë të parregullta në çështjen e ardhjes së ndihmës, etj, etj., që në atë periudhë të parë mund të ndodhin. Unë di të them këtë që ndërsa drejtuesit e shtetit të sotëm votuan për heqjen e imunitetit të Zotit Nano, unë kam qëndruar duarkryq sepse atyre që më bënë vërejtje i thashë që nuk përzihem në punët e kryeministrave.
Blendi Fevziu: Megjithatë, ju keni patur dijeni për arrestimin e Nanos përpara se të ndodhte?
Aleksandër Meksi: Në momentin që prokurori fillon një proces sigurisht që arrestohet, nuk mund ta them me siguri. Ti më bën një pyetje që unë duhet të përgjigjem në mënyrë mjaft të saktë. Besoj se mund të jetë folur, por nuk mund ta them me siguri. Po besoj se po.
Blendi Fevziu: Po për arrestimet e gazetarëve të “Koha Jonë” të viteve 93-94, sidomos arrestimi i dytë i Zotit Frangaj dhe Leka? Sepse akuza është bërë nga një ministër i qeverisë tuaj.
Aleksandër Meksi: Unë nuk kam qenë i mendjes që të arrestohen, kjo nuk do të thotë se nuk jam që të mos ndiqen penalisht gazetarët, ky është problem tjetër. Për shpifje kudo në botë të ndjekin, me përjashtim të Shqipërisë. Ne bëjmë pjesë në botë me gjithë mungesën e vullnetit të mjaft prej nesh sidomos kur janë në poste drejtuese. Kudo në botë ka ndjekje, por për një rast të tillë që nuk përbën sekret realisht, ndjekja duhet të ishte bërë vetëm për atë oficerin. Sepse aty për një arsye teknike të ministrisë revolet nuk ruheshin në rregull dhe u kërkua një vendim, i drejtë apo i padrejtë nuk ka rëndësi për çështjen. Aty thoshte që nënpunësi është i detyruar të zbatojë këtë porosi.
Blendi Fevziu: A mund të më thoni Zoti Meksi, nëse keni dijeni pse u krye ky arrestim? A mund të ishte një lloj kërkese për të vendosur në vend autoritetin e ministrit të Mbrojtjes që ishte sulmuar në këtë rast?
Aleksandër Meksi: Nuk besoj, mund të ishte rezultat i mënyrës së të konceptuarit të çështjes. Nuk besoj se iu bë ndonjë dëm ministrit të atëhershëm.
Blendi Fevziu: Zoti Meksi si e vlerësoni 26 Majin dhe a kishit dijeni ju për atë lloj organizimi që çoi në vjedhjen e votave?
Aleksandër Meksi: Këtu dua të bëj një sqarim unë, e ke edhe në libër dhe s’kishe përse t’ma bëje këtë pyetje. Zgjedhjet ishin të rregullta, por kuptohet që për shkak të tensioneve që pati në çështjet procesverbale u hoq. Unë kam shkruajtur në libër dhe jam i bindur edhe sot sepse kam parë që mbi 48-50 PD ishte. Dalja nga komisionet shkaktoi një ç’rregullim që në rracë arbërore nuk quhet ç’rregullim. Fletët e votimit nëse do të interpretoheshin dhe nëse do të kishte ankimim nga ana tjetër e cila nuk qe e interesuar për ankimin për rezultatin e zgjedhjeve, por për atë që ndodhi i iku nga loja, u bojkotuan. Fjalë që sot i ndalohen vetëm opozitës për ta përdorur, por jo pozitës.
Blendi Fevziu: Megjithatë ju thatë që zgjedhjet kanë qenë të rregullta dhe që problemet kanë nisur pas largimit. Unë kam qenë atë ditë në mjaft qendra votimi dhe pranë telefonit, ku vinin sinjale nga rrethet dhe me përjashtim të Tiranës kishte dhunë ndaj anëtarëve të komisionit nga persona të panjohur. A ju thotë diçka fakti që në këto zgjedhje në pjesën me të madhe të institucioneve ndërkombëtare nuk u njohën?
Aleksandër Meksi: Kjo është e diskutueshme, se çfarë u njoh dhe nuk u njoh mund të merni informacion dhe të lexoni. Nuk është se nuk u njohën, më shumë u dënua 28-ta se sa 26-ta. Dhe 26-ta ti e di shumë mirë që u gjet një formulë riparimi që për mendimin tim duhet të ishte pranuar.
Blendi Fevziu: Ju thatë që nëse do të kishte një takim diçka mund të ishte riparuar. Nëse ky ankim nuk u bë nga opozita, mesa di unë SHBA ofroi një formulë për përsëritjen e zgjedhjeve në 40 zona.
Aleksandër Meksi: Po.
Blendi Fevziu: Dhe nga pala shqiptare ka ardhur përgjigja e prerë, jo. Më pas zgjedhjet u përsëritën në 17 zona. Në rast se ju mendonit se ishin disa çrregullime të riparueshme, përse nuk u përsëritën zgjedhjet në 40 zona?
Aleksandër Meksi: Vendimin nuk e merja vetëm unë. Unë kam qenë i mendimit se zgjedhjet duhet të përsëriteshin në 40 zona dhe kam hartuar edhe listën se cilat ishin këto 40 zona.
Blendi Fevziu: Ju mendoni se është bërë gabim në këtë drejtim?
Aleksandër Meksi: Sigurisht, përderisa e kam shkruar një herë.
Blendi Fevziu: Po për ngjarjet e 28 Majit Zoti Meksi?
Aleksandër Meksi: Aty në libër i keni mjaft të qarta. Atë ditë binte një shi që 300 veta që qenë në shesh të cilëve dikush iu thoshte dilni të rriheni, që ti e di shumë mirë ashtu siç e di edhe unë. Nuk kishte përse të prekeshin sepse nuk kishte asnjë arsye. Ata që e bënë këtë gjë nuk kishin për detyrë të mereshin me këtë gjë dhe unë atë ditë kam thënë: Sot e varrosët demokracinë shqiptare. Dhe kjo gjë u keqinterpretua.
Blendi Fevziu: A dini gjë ju që policia kishte marë urdhër për të qëlluar?
Aleksandër Meksi: Po të kishte marë urdhër, këtë do ta dinte ministri i brendshëm, i cili nuk dinte asgjë për këtë punë.
Blendi Fevziu: Ju thoni se sëbashku me ministrin e Brendshëm keni dhënë urdhër për t’u fenuar dhuna. Përse nuk u realizua ky urdhër?
Aleksandër Meksi: Personat të cilët ishin në shesh me Agim Shehun në krye nuk e zbatuan këtë urdhër. Se përse nuk e bënë, këtë e dinë ata.
Blendi Fevziu: Pra, nuk zbatuan një urdhër të ministrit dhe kryeministrit të tyre. A mendoni se kishte segmente që ishin jashtë kontrollit tuaj.
Aleksandër Meksi: Gjithnjë ka segmente jashtë kontrollit.
Blendi Fevziu: E kush i kontrollonte këto segmente?
Aleksandër Meksi: Në kuptimin që shërbime të veçanta mund të kenë edhe veprimtari që dalin jashtë kontrollit sepse kanë gjithnjë një epror. Siç ndodhi edhe me dy gazetarë të TV Klan që para 3 ditësh u rrahën. Nuk besoj që ministri të ketë dhënë urdhër të rrihen dy gazetarë.
Blendi Fevziu: Megjithatë ministri u distancua publikisht.
Aleksandër Meksi: Edhe ne u distancuam publikisht dhe u hoqën 5 veta etj etj.
Blendi Fevziu: Në rast se do t’iu thosha të bënit një bilanc të qeverisjes tuaj, cilat janë tre arritjet më të mëdha dhe tre dështimet ose defektet që keni patur.
Aleksandër Meksi: Për tre arritjet mund të them:
1-Futja e Shqipërisë në rrugën e demokracisë, me parime dhe rregulla që u shkruajtën dhe në ligje.
2-Futja e Shqipërisë në rrugën e ekonomisë së tregut për t’i siguruar për 5 vjet Shqipërisë ritmet më të larta në europën lindore ish-socilaiste. Unë do t’iu them vetëm një gjë për të mos u zgjatur, FMN në vitin 92-93 kur hartonte programin e reformës parashikonte 3% e gjysmë rritje të përvitshme të ekonomisë së Shqipërisë dhe në fund të 96-ës 20% të inflacionit, indeksit të çmimeve të konsumit.
3-Hapja ndaj botës, që qe shumë e dëshiruar për shqiptarët. Sigurisht që të gjitha hapjet e shpejta mund të krijojnë probleme, por kjo qe një hapje që qeveria shqiptare nuk mund ta ndalonte. Ashtu si edhe sot nuk mund të ketë emigracion të organizuar.
4- Vendosja e rendit. Në atë kohë shumica e shqiptarëve mund të dilnin në çdo orë të natës dhe të ditës rrugëve dhe sot janë të paktë ata shqiptarë që dalin në çdo orë të natës pa patur frikë.
Si defekte do të thoja:
1-Vështirësia që patëm në organizimin e një sistemi bankar dhe financiar, që ne ia lam në dorë atyre që dinin se çishte sistemi financiar që ishte FMN dhe Banka Botërore.
2-Vështirësitë e koordinimit bazë qendër dhe të respektimit të ligjit në një periudhë tranzicioni të vështirë siç qe ajo e Shqipërisë.
3-Vështirësia e krijimit të një mentaliteti demokratik
Blendi Fevziu: Meqë folët për shifra dhe kamje ekonomike, ka patur një kririkë se kjo ka qenë fiktive.
Aleksandër Meksi: Ose virtuale sipas kreut të opozitës. Shqiptarët kaluan nga një GDP për frymë në 250 dollarë në mbi 1.000. Dhe unë e kam thënë diku që miqtë tanë në BB na luteshin të përmbaheshim në shifra sepse po të kalonim mbi 800 dollarë ne dilnim nga programi. Ishin të shumtë shtetet që ankoheshin për favoret që i bëheshin Shqipërisë.
Blendi Fevziu: Një nga akuzat më të mëdha që qeveria juaj ka mbajtur mbi shpinë apo një nga elementët që solli edhe rrëzimin e qeverisë Meksi ishte problem i faldeve.
Aleksandër Meksi: Nuk u rrëzua qeveria Meksi nga fadjet. Ky qe një sebep.
Blendi Fevziu: Pse qeveria juaj stimuloi ngritjen e sindikatave.
Aleksandër Meksi: Nuk është e vërtetë. Unë e kam shprehur edhe herë të tjera, ne mundoheshim t’i kontrollonim dhe i kemi kërkuar edhe BB që të informoheshim dhe të dinim se ç’janë. I kemi kërkuar edhe FMN dhe BB që të japin asistencë e kanë shpjeguar që tregu informal shoqëron ekonominë e tregut në rritje për vite me radhë. Ato realisht shpërthyen në një periudhë mjaft të shkurtër, atëherë kur ne mendonim se çfarë duhej bërë. Nëse do të bëhen grafikët e transparencës do të rezultonte që shtimin më të madh e patën në dy muajt e fundit ku flitej realisht për mbylljen e tyre. Duke marë fondacionin Xhaferri, kanë hyrë në të 405 milionë dollarë, 203 milionë kanë hyrë në Nëntor dhe Dhjetor.
Blendi Fevziu: Megjithatë kur ju e patë që gati 70% e familjeve shqiptare kishin vendosur 1.1 miliardë dollar në këto firmat piramidale pse nuk ndërhytë për t’i parandaluar apo pse nuk i paralajmëruat?
Aleksandër Meksi: Edhe kemi ndërhyrë. Unë në më shumë se një takim kam thënë publikisht që paratë futen në bankë dhe jo në fajde. Nxorra dhe ministrin e financave, nuk u interpretua.
Blendi Fevziu: Do të qëndroj edhe këtu sepse menjëherë pas deklaratës së Bodes, presidenti i kompanisë Vefa u soll me urgjëncë nga Hungaria për të folur në television.
Aleksandër Meksi: Këtë nuk e di.
Blendi Fevziu: Po televizioni sidoqoftë kontrollohej nga qeveria.
Aleksandër Meksi: Nga qeveria Meksi jo, për këtë mund të pyesni edhe drejtorët.
Blendi Fevziu: Po ju nuk e kishit vënë re që drejtues të firmave piramidale dilnin dhe reklamoheshin shpesh në televizion.
Aleksandër Meksi: Unë nuk kam qenë në një mendje, po them atë që iu kam thënë vlonjatëve, që nuk kam shkuar në asnjë ceremoni ku kanë qenë ata dhe nuk kam folur asnjëherë për këtë gjë. Isha i bindur që ishte një aktivitet me një ecuri shumë të vogël. Unë kam botuar shifrat dhe deri në Shtator-Tetor shifrat qenë mjaft të vogla. Sigurisht sot pasi fenomeni ndodh të gjithë thonë po të ishim dje, e po të ishim pardje. Atëherë nuk foli asnjeri dhe kur u mbyllën pati profesora të ekonomisë që thanë: S’keni të drejtë t’i mbyllni. Dhe njerëzit nuk thanë duam parat tona. Në Lushnje u tha: Qeveria nuk do që ne të fitojmë.
Por qeveria e dinte që paratë mbaronin, por jo të tërë mund ta kuptonin këtë, ky është fakt.
Blendi Fevziu: Megjithatë këto kompani dhe të tjera janë përdorur në procesin elektoral të partisë ku ju bëni pjesë.
Aleksandër Meksi: Në zgjedhjet e 26 Majit nëse mund të jenë përdorur në Vlorë se në të tjerat kanë qenë inekzistente. Këtë besoj e dini fort mirë ju. Vefa ka patur rreth 40-50 milionë të grumbulluara, jo më tepër.
Blendi Fevziu: Po në zgjedhjet e 20 Tetorit?
Aleksandër Meksi: Në zgjedhjet e 20 Tetorit në disa qytete edhe janë përzier firmat, siç mund të përzihen kudo firma të tjera.
Blendi Fevziu: A quhet normal fakti që një helikopter hidhte fletë ku në njërën anë bëhej thirrje për të votuar për një kandidat të PD në Vlorë dhe në anën tjetër ishte emri i njërës prej kompanive, Vefës.
Aleksandër Meksi: Nëse do mëndimin tim personal, unë kam qenë kundër përzierjes me ato firma.
Blendi Fevziu: Në fushatën tuaj personale a janë përzier këto firma.
Aleksandër Meksi: Jo, unë nuk kam qenë student i keq në matematikë dhe e di që paraja në xhep nuk prodhon para. Vetëm në procesin e investimit kur kthehet në kapital ajo mund të shumohet. Megjithatë Shqipëria nga varfëria mendonte se kjo ishte një rrugë.
Blendi Fevziu: Zoti Meksi a keni patur ju marrëdhënie me bosët e kompanive?
Aleksandër Meksi: Jo, jo unë i kam takuar kur u krijuan ato komisionet. I kam takuar vetëm një herë se u interesuan për turizëm dhe për hapje banke. Dhe unë iu kam thënë se ne si qeveri nuk përzihemi, për hapjen e bankës e ka banka e shtetit dhe turizmin e ka KRT dhe mund të shkoni. Të tjerët i kam njohur si fytyra kur i kam thirrur si kryeministër në momentin që filloi nga ana e qeverisë kontrolli i të gjitha firmave për mbylljen e tyre.
Blendi Fevziu: Unë doja t’iu pyesja a kishit depozituar ju vetë para, por nga përgjigja juaj meret vesh që nuk keni depozituar.
Aleksandër Meksi: Unë e kam thënë një herë që nuk qesh aq budalla sa të vija para, jo për të thënë që shqiptarët e tjerë qenë budallej. Mua nuk më lejohej të isha në të, sepse edhe budallallëku është relativ.
Blendi Fevziu: Po anëtarët e kabinetit tuaj a kishin investuar para në skemat piramidale. Keni patur dijeni?
Aleksandër Meksi: Nuk mund ta them. Qeveria ka ditur fort mirë që në Janar të 1996-ës janë thirrur për t’u licesnsuar, për t’u vënë në rregull e për të ulur përqindjet. Ata e dinin opinionin tim për to.
Blendi Fevziu: A ka patur funksionarë tuajt që kanë tërhequr depozitat para afatit?
Aleksandër Meksi: Më duket se këtë pyetje do ta bëj unë, meqë ti je qeveri sot dhe bën transparencën. Unë e kam kërkuar i pari këtë, që të botoheshin listat. Qeveria nuk u mor me ato para, individët e veçantë nuk përbëjnë qeverinë, qoftë edhe kryeministri nëse bën veprime të sferës individuale.
Blendi Fevziu: Unë nuk jam anëtar kabineti që të më thuash i qeverisë tënde. Një tjetër pyetje ka të bëjë me një tjetër pikë mjaft të diskutuar, rrëzimin e qeverisë tuaj. Në Shkurt të vitit 1997 situata doli jashtë kontrollit të qeverisë duke nisur nga Vlora. Atëherë në një intervistë që ju keni dhënë për CNN jeni shprehur që njëra palë po bëhet gati për luftë civile.
Aleksandër Meksi: Njëra palë kërkon luftën civile dhe ajo që ndodhi e tregoi që ishte e gatshme për luftë civile.
Blendi Fevziu: Dhe përgjigja juaj ka qenë që edhe ne jemi gati për këtë luftë.
Aleksandër Meksi: Unë nuk kam thënë këtë që kush kërkon luftë civile është detyrë e qeverisë që t’i kundërvihet për ta parandaluar.
Blendi Fevziu: A ishit ju realisht të gatshëm për t’u kundërvënë ushatarakisht?
Aleksandër Meksi: Unë jam i bindur që nese do ishin marë ato masa që duheshin marë katastrofat do ishin ndaluar. Pavarsisht se të gjithë kemi jetuar në Shqipëri atë kohë kishte një instrumentalizim politik dhe interesa më të mëdhaja.
Blendi Fevziu: Zoti Meksi a ndjeni ju përgjegjësi si ish-kryeministër për shkatërrimin e ushtrisë? Një ushtri e cila në 10 ditë pushoi së ekzistuari.
Aleksandër Meksi: Nëse ushtria nuk do që të veprojë sigurisht që pushon së ekzistuari. Nëse ushtria dhe oficerët nuk do të veprojë kjo është gjëra më e lehtë në botë.
Blendi Fevziu: Ç’marrëdhënie keni patur me shefin e shërbimit sekret, shërbimit informativ kombëtar?
Aleksandër Meksi: Përgjithësisht unë kam patur marrëdhënie normale në fillim. Unë isha nga ata që vërejtjet e mia i bëja, atyre që mund të ishin mbi mua apo njëlloj me mua. Marrëdhëniet mund të kenë qenë të vështira për shkak se jo të gjithë e kuptojnë se cilat janë detyrat e Shërbimit Informativ.
Blendi Fevziu: Ju mendoni se Zoti Gazidede i kishte kaluar kopetencat e tij.
Aleksandër Meksi: I kishte keqkuptuar kopetencat e tij.
Blendi Fevziu: Sipas njerëzve që kanë qenë pranë shefit të shërbimit sekret thuhet se ditën që ju jeni zgjedhur kryeministër Gazidede ka bërë gati dorëheqjen. Pra ka qenë një nga kundërshtarët tuaj.
Aleksandër Meksi: Atij i degendisi keq fjala që kam thënë unë që varrosët demokracinë shqiptare në 28 Maj. Ai qe një gjykim i imi për gjërat që s’duhet të ishin bërë. Në atë karrige që isha unë kisha fatin e keq që t’i thoja njerëzve se çfarë nuk duhet bërë dhe natyrisht sa më shumë fjalë të thuash që s’duhet bërë aq më shumë njerëzve mund t’i mbesi hatri. Meqë dolëm tek kjo e SHIK-ut unë do të thoja dy fjalë. SHIK është një shërbim që në të gjithë vendet perëndimore garanton ruajtjen e kushtetutës. Shërbimi Informativ nuk është një, janë disa. Është shërbimi i jashtëm, i brendshëm, shërbimi ushtarak, nuk ka SHIU në asnjë vend të botës po ka informacion të policisë kriminale, ka shërbim sekret dhe ata që ruajnë presidentin etj. Të gjitha këto dhe shërbime të tjera më të vogla grupohen në një person që është kryemisnitri dhe këshilli i ministrave që kanë një ndihmës. SHIK-u në Shqipëri nuk ka përse të meret me kontrabëndë dhe korrupsion. SHIK-ut dhe çdo shërbimi tjetër i vijnë të dhëna nga jashtë për veprimtari të ndaluara me ligjet shqiptare. Zakonisht ato futen në zarf dhe i çohen kësaj zyre dhe ata ia shpërndajnë të tjerëve dhe veprojnë sipas rregullit.
Blendi Fevziu: Në librin tuaj ose në një nga analizat që ju bëni si një nga faktorët më negativë të pesë viteve të qeverisjes së PD etiketoni pushtetet paralele. Gjatë qeverisjes tuaj kush ka qenë pushteti paralel, kush e përfaqësonte?
Aleksandër Meksi: Kam thënë pushtet paralel sepse në Shqipëri të gjithë kërkojnë të drejtën për të vendosur, madje të krijojnë edhe kriza qeveritare. Në rastin e atëhershëm të kushtetutës që është sot në fuqi përderisa forcat e armatosura mund të mbledhin qeverinë, presidenti është numri një i ekzekutivit dhe në rastin kur nuk e bën do të thotë që nuk punon në përputhje me detyrën që i jep kushtetuta. Këto janë pushtetet paralele që mund të jepeshin urdhra paralelisht. Unë nuk mund të urdhëroja policinë në ato përmasa nëse kisha një çrregullim sepse mund të fshiheshin pas asaj që jemi forcat e armatosura.
Blendi Fevziu: Kush janë këto persona që krijonin ç’rregullime ose që shfrytëzoheshin.
Aleksandër Meksi: Në Shqipëri quhen forca të armatosura dhe shërbimi informative dhe policia. Jashtë nuk janë. Ne kishim ngritur një grup me juristë që punonin në këtë drejtim. Unë kur kam thënë pushtet paralel e kam patur fjalën për personat më të lartë të partisë dhe presidentin, në kuptimin që paralelisht urdhërohej. Është e vërtetë që shumë sende diskutoheshin me mua, por përderisa ministri i Mbrojtjes dhe SHISH e kishte më të lehtë të komunikonte vetëm me presidentin unë në atë moment iu kam thënë vazhdoni dhe se unë do të punoj që këto ligje të ndryshojnë. Mund të kenë qenë ato shkaqet e mospërputhjes së plotë.
Blendi Fevziu: A keni patur dijeni për djegien e gazetës “Koha Jonë”?
Aleksandër Meksi: Kur e mora vesh që u dogj.
Blendi Fevziu: Vetëm atëherë?
Aleksandër Meksi: Nuk merem me djegie unë, jam inxhinier ndërtimi.
Blendi Fevziu: Në Janar të vitit 1997, pas ngjarjes së Lushnjes dhe pas kapjes peng të zv. kryeministrit dhe ministrit të Jashtëm të asaj kohe, Zotit Tritan Shehu, ju keni qenë në favor të vendosjes së gjendjes së jashtëzakonëshme. Një vit më pas a e shihni këtë si një gabim apo vazhdoni t’i qëndroni akoma kësaj ideje.
Aleksandër Meksi: Kur shkon në ato karrige sipas shqiptarëve ka vetëm favore, por ka edhe detyrime dhe një nga ato detyrime është ruajtja e shtetit. Sepse me ruajtjen e shtetit, ruhen edhe jetët e individëve. Nuk ka besoj vend në botë që të toleronte që të meret peng zv. kryeministri dhe të mos ndërhyjë. Dhe sa për dijeni unë dhe ministri i Mbrojtjes në atë kohë Safet Zhulali kemi qenë deri në orën 5 pa njëçerek tek presidenti dhe kërkuam që përveç masave të tjera për të liruar Zotin Shehun të shpallej edhe gjendja e jashtëzakonshme dhe na u tha që do të ketë gjendje të jashtëzakonshme. Në atë kohë në stadiumin e Lushnjes kishte 2.000 veta brenda dhe 5.000 përjashta. Atë ditë ishte e dielë dhe unë isha me një xhaketë lëkure. Shkova në zyrë mora një xhaketë se do dilnim në televizor dhe shkuam në presidencë për të vendosur gjendjen e jashtëzakonshme. Në Shqipëri vendosin gjendjen e jashtëzakonshme për problemet e rendit, në vendet demokratike këtë e vendos prefekti i zonës sepse e ka të drejtën. Mua më mori në telefon një person nga Lushnja të cilit nuk ia di emrin, ishte doktori i Lushnjes i cili kishte qenë aty tek Tritani dhe unë i thash që po shkoj tek presidenti dhe do të vendoset gjendja e jashtëzakonshme. Ai si shqiptar që ruan sekretin i tha nja 30 a 300 vetave dhe nga ora 8 kur ne mernim masa për të liruar Tritanin na thonë që në stadium ka vetëm 200 veta dhe jashtë vetëm 20. Policia e mori, ne urdhëruam të nisej një helikopter. Dy grupe, një nga Tirana dhe një nga Fieri i kishin njohjet e shumta në Fier u ofruan vullnetarisht për të liruar zv.kryeministrin sepse ishte skandal.
Blendi Fevziu: Po nuk mund ta bënin forcat e policisë këtë?
Aleksandër Meksi: Forcat e policisë u nisën, por vajtën pa armë në Lushnje prandaj ndodhi rrëmuja.
Blendi Fevziu: Si mund ta vendosnit rendin atë ditë Zoti Meksi, duke qëlluar?
Aleksandër Meksi: E keni në ligjet përkatëse dhe mund ta lexosh si do të vendosej rendi. Nëse nuk vendoset rendi vdesin 4.000-5.000 veta, siç vdiqën gjatë vitit 1997 pikërisht sepse nuk u kreye detyra kushtetuese e vendosjes së rendit. Mund të jetë fatkeqësi për kryeministrin, për presidentin, për komandantin etj, etj. Por rendi vendoset me çdo mënyrë. Jo duke vrarë njerëz, rendi vendoset duke vendosur rendin me të gjitha format, duke thërritur njerëz, duke u ulur në tavolinë, duke biseduar, por edhe duke mbrojtur institucionet.
Blendi Fevziu: Në datën 1 Mars ju dhatë dorëheqjen si kryetar i qeverisë. Ju detyruan ta bëni këtë apo e bëtë vetë?
Aleksandër Meksi: Unë pata deklaruar disa herë që po të dojë PD që unë të iki, unë iki. U tha që do të jepnin dorëheqjen edhe struktura të tjera të shtetit të atëhershëm shqiptar dhe unë në atë çast u largova.
Blendi Fevziu: Kush ishin këto struktura?
Aleksandër Meksi: Vazhdojmë…
Blendi Fevziu: Ju pak më parë thatë që fajdet ishin një sebep për rrëzimin e qeverisë, kush ishte arsyeja e vërtetë?
Aleksandër Meksi: Arsyeja e vërtetë qe me rrënjë mbase më të thella për pakënaqësi për mënyrën e drejtimit të shtetit shqiptar nga qarqe të caktuara. Shqipëria përbën një problem në Ballkan për shkak të ndarjes në tre shtete, për shkak të dëshirës për t’u bashkuar, të dëshirës për pavarësi dhe për shkak të dëshirës që kjo të bëhet brenda një dite siç është mentaliteti shqiptar. Në të tilla rrethana në ecurinë demokratike në tensione në marrëdhënie me fqinjët sigurisht që kishte edhe qarqe të caktuara. Siç di unë, di edhe ti, që në Vlorë ndaheshin para për të dalë në rrugë për të mbajtur fjalime dhe zbarkoheshin edhe armë. Përpara se të binte qeveria dhe të digjej SHIK-u dhe depot u hapën nga ata të cilët kishin një lidhje rastësore me njëri-tjetrin për të vepruar në një drejtim të caktuar me një synim të caktuar.
Blendi Fevziu: Pra ju mendoni se ka patur dorë nga jashtë në ngjarjet e Marsit, Zoti Meksi?
Aleksandër Meksi: Ka patur dijeni për atë që ndodhi siç kisha unë dijeni që ata ishin në dijeni.
Blendi Fevziu: Në një fjalim që ka mbajtur në parlament Gazidede ka akuzuar shërbimet sekrete greke.
Aleksandër Meksi: Nuk kam qenë atë ditë në parlament.
Blendi Fevziu: Zoti Gazidede nuk i’ua çonte edhe ju të dhënat e tij.
Aleksandër Meksi: Në atë periudhë nuk flisnim, kur u vu gjendja e jashtëzakonshme filluam të riflasim. Nuk isha dakort me disa nga metodat e tij dhe e kisha deklaruar qëndrimin tim për atë mënyrë dhe nuk pranoja të flisja me të. Meqë edhe ai thoshte se kishte të tjerë mbi vete dhe jo mua.
Blendi Fevziu: A mund të funksiononte një qeveri ku kreu i qeverisë nuk fliste me kreun e SHISH?
Aleksandër Meksi: Nuk kisha punë me të, ai raportonte diku tjetër. Unë si kryeministër nuk doja të dija informacionin.
Blendi Fevziu: Ju personalisht a mund të më thoni konkretisht se cilat janë shtetet që kanë dorë direkt në ngjarjet e Marsit?
Aleksandër Meksi: Ta mendojmë, ta gjejmë, të hetojmë, të lexojmë libra si ato që më ke premtuar që do më japësh për krizën në Shqipëri.
Blendi Fevziu: Ju u larguat nga kryeministër dhe pa u krijuar ende kabineti i ri ishit anëtar i Këshillit të Mbrojtjes.
Aleksandër Meksi: Nuk ka bërë vaki në botë që të vendoset gjendja e jashtëzakonshme pa patur qeveri.
Blendi Fevziu: Megjithatë ju ishit anëtar i këshillit mbrojtës?
Aleksandër Meksi: Edhe shkonim nëpër mbledhje, dëgjonim. Në kohët e gjendjes së jashtëzakonshme urdhërat jepen me rrugë tjetër dhe jo me vendime kolegjiale apo parlamenti. Kërkesat e mia qenë mjaft të qarta, e ndjeja për detyrë, duke rrezikuar edhe familjen time edhe fëmijët e mi, për të vendosur gjendjen e jashtëzakonshme, jo për të vrarë njerëz. Gjendje e jashtëzakonshme do të thotë mbrojtje e institucioneve, izolim i zonës ku kishte trazira dhe përdorimi i mjeteve bindëse, por edhe ato që duhen përdorur. Meqenëse po ma ngacmon këtë muhabet, një polic hyri në ambasadën amerikane me një revole, jo me kundërtank dhe u vra. Nuk tha njeri pse u vra dhe unë besoj që këtë të drejtë nuk e ka vetëm policia amerikane, por e kanë policitë e të gjithë vendeve dhe sot e ka edhe policia shqiptare madje edhe ushtria shqiptare.
Blendi Fevziu: Pas zgjedhjeve të 29 Qershorit kur PD kaloi në opozitë, marrëdhëniet tuaja me të janë thyer Zoti Meksi. Pse nuk jeni zgjedhur as anëtar i kryesisë dhe as i këshillit kombëtar, megjithëse jeni deputet. Ju nuk keni marë pjesë në Kongresin e PD.
Aleksandër Meksi: Unë pata deklaruar që forma të tilla të organizimit të një kuvendi me një grup të 27. Çdo parti ka strukturat e saj nuk ka të tjerë që nxirren veçmas. Kur nxirren veçmas kuptohet që duan t’i thonë dikujt këtë apo atë dhe përdoren struktura paralele dhe jo institucionale. Unë mendoj se përpara duhet të ristruktohej partia që demokratët të dinin kë kanë në krah të djathtë dhe kë në krah të majtë dhe të ishin më trima për t’i bërë ballë represionit, vrasjeve, pushimeve nga puna. Dhe jo lepe peqe se dihet se ku shkuam 50 vjet duke qëndruar lepe peqe. Sot mund të rrinë indiferentë ata që mbështesin Shqipërinë, nesër mund të mos rrinë indiferentë. Për mendimin tim, duke u ristrukturuar partia do të ishte më e fortë dhe njerëzit do të kishin më shumë besim. Unë punova për hartimin e atij që ishte program i emergjencës ku mereshin një sërë angazhimesh të cilat partia do t’i bënte. Mënyra se si u bë kuvendi më bëri të distancohem, nuk qesh dakort me ato metoda, nuk hyra në demokraci për përdorimin e këtyre metodave të dizinformimit, të shpifjes dhe gënjeshtrës.
Blendi Fevziu: Zoti Meksi pas vrasjes së deputetit Hajdari, ju mbeteni një nga dy personat e fundit të themelimit të PD që është ende deputet i kësaj partie. Që nga viti 1992 e deri tani nga PD janë shkëputur tre grupe drejtuesish të lartë. Unë mendoj se grupi i katërt do të jeni ju dhe disa njerëz pranë jush që mbase nuk do të largohen vetë, por do t’i largojnë.
Aleksandër Meksi: Mua nuk më largon njeri e kam thënë, jam brenda PD. Unë nuk kam hyrë në PD.
Blendi Fevziu: A mendoni se ka një mungesë të demokracisë së brendshme?
Aleksandër Meksi: Po t’i kishe lexuar përpara se t’më thërrisje të gjitha shkrimet e mia do të thoje që nuk mund të jetë demokratike një parti demokratike që nuk është demokartike brenda saj. Nuk mund të ndërtojë demokraci një parti që nuk është demokratike. Në të gjithë botën ata që themelojnë partinë nuk hyjnë në parti, janë brenda. Në të gjitha vendet ata janë anëtarë të përhershëm të kryesisë.
Blendi Fevziu: Çfarë marrëdhënie keni me kryetarin e PD, Zotin Berisha.
Aleksandër Meksi: Kam kohë që nuk e kam takuar, që kur shkoja në parlament.
Blendi Fevziu: Nuk keni marë asnjë sinjal prej tij për të bashkëpunuar.
Aleksandër Meksi: Më duket bëjmë pjesë të dy në kokëderrat shqiptarë që nuk punojnë me sinjale.
Blendi Fevziu: Nëse do të merni një sinjal të tillë do t’i përgjigjeshit.
Aleksandër Meksi: Unë i kam thënë kushtet e mia të riaktivizimit brenda Partisë Demokratike. Nga ana e njërëzve të PD është shpifur ndaj emrit tim. Unë kam 38 vjet vite pune aq sa janë shumica e atyre atje që flasin kundër meje për të shpifur dhe për të thënë që se kemi fajin ne. Kjo bënte vaki tek hebrejtë e vejtër që një herë në vit bënin ceremoni dhe hidhnin cjapin bajloz poshtë dhe iknin me të gjithë mëkatet. Në jetën shoqërore këto nuk ndodhin sepse mëkatet janë brenda nesh. Këto fjalë i kanë thënë njerëz brenda partisë dhe nuk është mabjtur qëndrim. Partia e di mirë se kush ishte Leka Meksi, ai nuk ka patur asnjë njeri në dogana, në ambasada, në polici doganore, në policinë tatimore, në pikat e kontrollit, në policinë rrugore jo vetëm që nuk kam patur një njeri timin, por nuk kam emëruar asnjeri. Pra ato që meren me punë të pista mund të mëkatojnë gabimisht. Unë nuk meresha me gjëra të tilla dhe të më akuzosh unë nuk ia fal kujt. Unë jam 60 vjeç dhe punoj sot dhe nuk lejoj të më thonë hajdut, se hajdutët nuk punojnë.
Blendi Fevziu: Zoti Meksi cila është e ardhmja juaj në Partinë Demokratike?
Aleksandër Meksi: Unë e kam shprehur. Në momentin kur krijohen tensione brenda partisë, kur nuk gjejmë gjuhë të përbashkët në kuptimin e rrymave, të mendimeve dhe zgjidhjeve unë parashtrova një tezë që kishte për qëllim që të tërë ata që e donin PD të kishin të drejtën e fjalës, të kishin të drejtë të shkruanin në gazeta në përputhje me njerëzit që i shkojnë nga pas.
Blendi Fevziu: Ka patur një tezë hedhur nga shtypi, por edhe nga diplomat të huaj dhe politikanë për një ç’montim të çiftit Nano-Berisha i cili që nga viti 1991 ka marë peng politikën shqiptare nëse mund të quhet kështu. Është një çift konfliktual që ka në dorë frenat e politikës që prej vitit 1991. A jeni dakort me këtë ide?
Aleksandër Meksi: Unë nuk e di se çfarë thonë të huajt sepse të huajt kanë harruar që me përjashtim të ndonjë ambasade që ka qenë për 5 vjet kryeministër Aleksandër Meksi, tek i cili bënin kërkesë për të vajtur për ta takuar. Kështuqë unë nuk e di se çfarë mendojnë ata dhe ca miq të Shqipërisë që kanë për detyrë të takohen me të gjithë komponentët e politikës shqiptare për të dëgjuar si bëhet më mirë në Shqipëri. Unë nuk kam si ta di, kam dëgjuar që flitet për gjëra të tilla ose kam lexuar në shtyp dhe kam thënë në një artikull të fundit botuar tek “Koha Jonë” që nuk është kjo metoda e të përjashtuarit, por janë metodat demokratike që për një moment të mënjanojnë. Ose kur e sheh që s’je i zoti më, tërhiqesh. Unë nuk mendoj se çështjet e Shqipërisë zgjidhen me mënyra të tilla të komandimit.
Blendi Fevziu: Zoti Meksi qeveria që ju keni drejtuar, por edhe ju personalisht jeni akuzuar disa herë për korrupsion. Vërtetë ka vjedhur kaq shumë sa thuhet qeveria juaj?
Aleksandër Meksi: Këtë nuk e di unë. Unë jam i sigur që për aq sa di unë nuk ka vjedhur, pastaj termi qeveri është shumë, qeveria përbëhet nga 15 veta. Unë kam shkruajtur diku që nuk mësohet zanati i të vjedhurit 50 e ca vjeç.
Blendi Fevziu: Një pjesë e këtyre akuzave lidhen me faktin që pas largimit tuaj si kryeministër, pra pas Marsit të ‘97 ju keni filluar të ndërtoni disa pallate në Tiranë. Ku i keni gjetur mjetet financiare për këtë?
Aleksandër Meksi: Unë jam inxhinier ndërtimi, nuk jam nga ata që luten për bukën e gojës. Kam punuar prej 38 vjetësh, kontribuova më shumë se shumë e shumë të tjerë të marë sëbashku për krijimin e ekonomisë së tregut në Shqipëri dhe aktiviteti im i ndërtimit është ai që po mbanë gjallë sot Shqipërinë krahas parave që vijnë nga emigracioni dhe tregëtisë ushqimore. Në Tiranë janë ngritur qindra pallate, ka qindra firma ndërtimi me ish-ministra të komunistëve, ndonjë prej tyre mund të jetë edhe miku im, në kuptimin që mund të kem respekt për të dhe nuk përmendet asnjë prej tyre që ndërton. Aktiviteti i ndërtimit zhvillohet në një mënyrë shumë të thjeshtë, dikush që ka një tokë, i ofrohet dikujt që ka një minimum parash. Unë kisha një tokë dhe jam pronar bashkë me motrën dhe vëllanë tim, por duke qenë inxhinier mendova ta menaxhoja vetë këtë dhe për të ushtruar një profesion të ri të nevojshëm për të punuar krahas të shkruajturit apo shkencës. Pra si gjithë të tjerët.
Blendi Fevziu: Është normale për një deputet kjo Zoti Meksi?
Aleksandër Meksi: Pse e di ti që deputetët nuk punojnë në punë private? Nëse s’do ishte normale do shkruhej që nuk lejohet të punojnë. Nuk thuhet në asnjë vend kjo, por thuhet në një ligj që e ka bërë Aleksandër Meksi që pushtetarët e këtyre kategorive duhet të deklarojnë pasurinë.
Blendi Fevziu: Po ju e keni deklaruar?
Aleksandër Meksi: Unë e kam deklaruar atëherë kur nuk kisha asgjë, përveçse prisja të merja pronat që i kam marë ne fund të 1996. Ka të tjerë që nuk i kanë marë se nuk qesh i zoti unë dhe kushërinjtë e mi. Kam marë prona ashtu siç kanë marë mijëra shqiptarë ashtu si edhe ti Blendi. Deklarimin e pasurisë tani vonë e ka bërë edhe gruaja ime, mua s’më kanë ardhur formularët. Dhe aty shkruhet se çfarë aktiviteti kemi. Kemi ndërtuar me një investitor grek sepse mundohemi të punojmë me investitorë të huaj dhe jemi të regjistruar dhe mesa di unë ata që meren me punë të pista nuk regjistrohen.
Blendi Fevziu: Zoti Meksi ç’marrëdhënie keni me drejtuesit aktualë të shtetit? Keni kontakte me ta?
Aleksandër Meksi: Ata nuk kanë kontakte me mua.
Blendi Fevziu: Nuk funksionon asnjë lloj lidhje në këtë drejtim?
Aleksandër Meksi: Asnjë lloj lidhje, zakonisht njerëzve iu funksionojnë lidhjet kur janë humanë, socialë ose kur mendojnë se mund të mësojnë ndonjë gjë.
Blendi Fevziu: Një muaj më parë ka marë votëbesimin në parlament një qeveri e re e drejtuar nga Zoti Pandeli Majko i cili ka qenë edhe pjesëmarrës në lëvizjen e Dhjetorit të 1990-ës, i dekoruar nga presidenti Berisha në kohën kur ju ishit kryeministër.
Aleksandër Meksi: Unë nuk e mbaj mend, di që një ministër i tij i thotë që nuk ka qenë, por kjo nuk ka asnjë rëndësi
Blendi Fevziu: Megjithatë ju keni qenë prezent kur ai është dekoruar për merita të veçanta.
Aleksandër Meksi: As që e mbaj mend. Nuk mund të them, kjo do kontrolluar.
Blendi Fevziu: Ai përfaqëson një pjesë të brezit të ri të viteve 90-92
Aleksandër Meksi: Filozofia e viteve 90-92 ka qenë filozofi e demokracisë perëndimore. Nëse ecën në rrugën e demokracisë perëndimore do të thotë që ka pjesë përbërëse të tij të mënyrës së të menduarit dhe të vepruarit politik filozofinë perëndimore.
Blendi Fevziu: A mendoni se ai është shumë i ri për të derjtuar shtetin ose më saktë triumverati që drejton aktualisht shtetin shqiptar, kryeministri, zv. kryeministri dhe ministri i Rendit kanë një moshë mjaft të re, mesatarja duhet të jetë tek 30 vjeç. A mendoni se kjo përbën problem?
Aleksandër Meksi: Unë kam idenë që kur flitet për mosha të reja për qeveritarët nuk flitet për vlera numerike, por për përvojë jetësore, për përvojë në punë ekzekutive, për përvojë politike, për përvojë në marrëdhënie me njërëzit, me opozitën, por edhe për dije në atë fushë të veprimtarisë së tyre. Kjo mbetet për t’u parë. Çdo gjykim varet nga rezultatet.
Blendi Fevziu: Zoti Meksi një nga problemet siç e thatë pak më parë është ai i rendit. Nuk ka stabilitet përsa i përket rendit në vend dhe dua t’iu pyes nga eksperienca juaj, por duke patur parasysh edhe kontekstin aktual, a mendoni se rendi mund të stabilizohet dhe çfarë masash mund të meren në këtë drejtim?
Aleksandër Meksi: Unë jam i bindur për një gjë, rendi mund të vihet, ashtu siç jam i bindur që nëse nuk vendoset të mos bëjmë gabim t’i kërkojmë të huajve para se do venë dëm. Lëre që na gënjen mendja se nuk i japin të huajt. Rendi mund të vensoset. Edhe në ‘92 kishte probleme rendi, nuk ishin armët shehsit, por kriminelët kishin armë, nuk vepronin pa armë. Për vendosjen e rendit për mendimin tim është esenciale dëshira për ta vendosur. Shqiptarët duhet të dinë cilat janë veprimet e ndaluara. Para 4-5 ditësh gazeta “Shekulli” botonte një artikull në të cilin mbrohej ideja se s’ka asgjë të keqe në përdorimin e skafeve. Pra janë veprime të ndaluara. Kodi penal përmend drogën, përdhunimin, rrahjen, vjedhjen, thyerjen, grabitjen, marjen peng të njerëzve, kultivimin e drogës, tansportin klandestin e plot e plot të tjera që janë veprime të ndaluara. Shqiptarëve është mirë t’iu sqarohet cilat janë të ndaluara. Unë jam i bindur që në trazira janë përfshirë njerëz që nuk e kuptonin se çfarë bënin dhe shumë prej tyre pandehin se mund të vazhdojnë në këtë rrugë. Nga ana tjetër duhet të shpallen njerëzit e kërkuar, duhet të dihen kush janë. Tjetra krahas kësaj është krijimi urgjent i forcave të ndërhyrjes së shpejtë, për mendimin tim një shifër prej rreth 4.000 njerëzish, kryesisht me rrogë.
Blendi Fevziu: A mund të konceprohet kalimi i komandës së Zall Zerrit dhe i policisë ushtarake.
Aleksandër Meksi: Jo jo ajo është thjeshtë për të gënjyer shqiptarët. Ato janë forca të armatosura sepse përdoren edhe në raste ushtrie, sepse zbatojnë rregullat e forcave të armatosura. Janë në organikën e Ministrisë së Mbrojtjes, por janë nën urdhërin e kryeministrit dhe ministrit të brendshëm dhe veprojnë sipas ligjit për vendosjen e rendit. Në Itali karabinierët i kanë frikë, nuk kanë frikë policinë e zakonshme. 4.000 veta për mendimin tim, një pjesë e të cilëve duhet të meret nga ushtria të cilët do të jenë me rrogë. Mund ta kenë 500 në fillim, pastaj do të jenë me kontratë 10-25 vjeçare, me të drjtën e statusit ushtarak, me rrogë të sigurtë, me mbrojtje ligjore. Të jeni të sigurt që me 4.000 veta një pjesë e atyre që shkelin ligjin do të heqin dorë dhe pjesa tjetër do ta ketë të vështirë të gjej vrimë miu ku të futet. Do ikin nga Shqipëria siç ikën në kohën tonë. Dhe duhet të kuptojmë që duhet të jemi humanë edhe me ata që bëjnë krime, nuk janë kriminelë të lindur, i bëjnë rrethanat.
Blendi Fevziu: Çdo të thotë të jemi humanë?
Aleksandër Meksi: Në kuptimin që mos të shajmë kur iu themi kriminelë, por të kuptojmë që ka edhe rrethana kur duhet të kuptohet. Në momentin që ne themi këto janë krime, bëhen edhe punë bindëse ndaj atyre që janë në moshë të re sepse sot po flitetë që ato që janë në moshë të re po përdorin edhe armët. Por për mendimin për mosvendosjen e rendit kanë përgjegjësi ata ministra rendi që nuk e vendosin dhe ata që japin afate 5 ditë apo 10 ditë. Nuk jepen afate, është një punë shumë e vështirë që ka të bëjë me njërëzit.
Diçka tjetër është fatkeqësi për kushtetutën e re që me sa më kanë thënë prokuroria nuk vihet nën urdhërat e qeverisë siç është në të gjitha vendet e botës. Lufta e bandave duhet të bëhet pa më të voglin diskutim, ministria e Brendshme i ka të gjitha informacionet. Duhet të rikrijohet policia bashkiake. Duhet të shtetëzohen komisariatet private dhe duhet të zgjidhet çështja e armëmbajtjes dhe përdorimit të tyre.
Blendi Fevziu: Zoti Meksi, tre javë nga dita e sotme zhvillohet një referendum për projekt kushtetutën, do votoni apo jo?
Aleksandër Meksi: Unë kam këtë vërejtje, kushtetuta për mënyrën se si po hartohet, për kohën plot trazira dhe pasiguri, për kushtet, për njërëzit që janë me kallash të cilët nuk do lejojnë një votë të ndeshme, për mënyrën si i parashtrohet popullit me imponim dhe pa asnjë garanci. Plus pastaj ajo që e mbushi kupën është ligji për referendumet me të cilin pranohet që ne si pakicë do t’iu imponojmë ju një kushtetutë. Nuk vlen ajo kushtetutë. Incidenti fillestar, pavarsisht marrëdhënieve të mia personale që kam me Sabri Godon, që janë shumë të mira është që përfaqësuesin e opozitës e cakton opozita, nuk e emëron shumica, se kush vjen nga pala tjetër e dinë ata. Për mendimin tim shqiptarëve po iu reklamohet një mënyrë jo e rregullt, që me t’u bërë kushtetuta do të vendoset rendi, do të vijnë paratë saqë unë për të bërë një shaka meqë jemi në fund, dua të di si meren këto para. Kushtetuta është mjaft e shenjtë për një komb, PD tregoi që është për të bërë kushtetutë, nuk fitoi variant i saj. Gjërat mund të bëheshin në një kohë më të qetë sepse ne pa kushtetutë nuk ishim dhe nuk ka përse ta paraqesim gjendjen në fund. Nuk duhet të meret me dredhi vota e popullit sepse në votën e lirë dhe të fshehtë të popullit janë themelet e demokracisë dhe sa kohë që do të votohet në instabilitet vota nuk mund të jetë kurrë e vërtetë. Shqiptarët kanë nevojë për një votë të vërtetë. Kjo është një nga detyrat e shërbimit informative të brendshëm, ruajtja e votës.
Blendi Fevziu: Zoti Meksi, pyetja e fundit dhe dua të më përgjigjeni vetëm me një fjalë. Duke patur parasysh situatën dhe duke patur parasysh aftësinë për të parashikuar diçka si ish-kryeministër dhe si politikan jeni pesimist apo optimist për të ardhmen? Po ju dëgjoj edhe unë me vëmendje në këtë rast.
Aleksandër Meksi: Që të jeshë optimist do të thotë të bësh sikur bëjnë qeveritarët kur shkojnë në takime me ndërkombëtarët, ku flasin për sukseset. Preukopimi që kanë të huajt për Shqipërinë, për gjendjen rreth Shqipërisë sigurisht të bëjnë të mos jeshë optimist. Unë si natyrë bëj pjesë tek optimistët, por me thënë të drejtën duhet të krijohen kushte për të qenë optimist dhe dialogu, tolerance, mungesa e dhunës, heqja dorë nga çdo qytetar nga kërcënimet, nga shpifjet dhe nga hedhja dritë mbi të vërtetat, pa u sqaruar shqiptarët do të triumfojë shpifja. Dhe pas shpifjes ka vetëm varfëri dhe gjëra të këqia.
Blendi Fevziu: Unë ju falenderoj që morët pjesë në këtë bisedë, falenderoj edhe teleshikuesit. Do të rishihemi të dielën e ardhshme, faleminderit edhe një herë Zoti Meksi.
Ky material është pjesë përbërëse e arkivës së Televizionit Klan. /tvklan.al
