Menopauza, perimenopauza ose pas menopauzës janë fazat në jetën e një gruaje kur menstruacionet mujore ndalojnë. Kjo tregon fundin e viteve riprodhuese të një gruaje.
Perimenopauza është faza e parë në këtë proces dhe mund të fillojë 8 – 10 vjet para menopauzës. Menopauza është koha që shënon fundin e ciklit tuaj menstrual. Diagnostikohet pasi të keni kaluar 12 muaj pa periudhë menstruale. Mosha e menopauzës është një biomarker shumë i rëndësishëm jo vetëm i humbjes së fertilitetit, por edhe i një rreziku në rritje për sëmundje dhe probleme të ndryshme në mes të jetës.
Është pjesë e natyrshme e plakjes që zakonisht ndodh ndërmjet moshës 45 dhe 55 vjeç, pasi nivelet e estrogjenit të një gruaje bien. Mosha mesatare e një gruaje për të arritur menopauzën është 51 vjeç në vendet e zhvilluara. Në Indi, mosha mesatare e menopauzës ishte 46 -47 vjeç, që është dukshëm më e ulët se mosha në disa vende të zhvilluara, por është më shumë te gratë urbane sesa te gratë rurale. Menopauza para moshës 40 vjeçare njihet si menopauza e parakohshme. Menopauza e hershme është e hapur e cila ndodh para moshës 45 vjeç.
Menopauza e parakohshme ndodh në rreth 1 për qind të grave nën moshën 40 vjeç. Menopauza e hershme, që ndodh tek gratë nën moshën 45 vjeç, shihet në rreth 5 për qind të grave.
Menopauza e parakohshme
Menopauza e hershme mund të ndodhë për një sërë arsyesh. Këtu rendisim disa nga shkaqet.
-Më shpesh arsyet idiopatike nuk dihen
-Çrregullime autoimune ku ka reaksione imune ndaj organeve të trupit si tiroidja, vezoret etj.
-Shkaqe gjenetike që mund të jenë të trashëguara në familje.
-Infeksionet ose gjendjet inflamatore që dëmtojnë indet e vezoreve.
Ose mund të shkaktohet për shkak të ooforektomisë dypalëshe paramenopauzës (heqja e të dy vezoreve) ose nga trajtimet e kancerit duke përfshirë kimioterapinë dhe rrezatimin.
Simptomat e menopauzës së hershme
Simptomat e menopauzës së parakohshme dhe të hershme përfshijnë shumë nga simptomat tipike të menopauzës që përfshin:
-Ndjenwn një valë të papritur të nxehtësisë së lehtë ose intensive të trupit me djersitje
-Thatësi vaginale çon në vështirësi në kryerjen e marrëdhënieve seksuale dhe infeksione të shpeshta urinare
-Urgjenca urinare,
-Vështirësi për të fjetur,
-Ndryshimet emocionale si luhatjet e humorit, nervozizmi, të qarat etj
Rreziqet e menopauzës së parakohshme dhe të hershme
-Një vdekje e hershme
-Probleme të ndryshme neurologjike duke përfshirë humbjen e kujtesës
-Mosfunksionimi seksual
-Sëmundjet e zemrës
-Çrregullime të humorit
-Osteoporoza
Menaxhimi
Duke pasur parasysh rreziqet shëndetësore të lidhura me menopauzën e hershme, terapia e zëvendësimit të hormoneve (HRT) rekomandohet në mënyrë rutinore për të gjitha gratë me menopauzë të parakohshme, përveç nëse ekziston një arsye bindëse që nuk mund të përdoret. Shumë nga rreziqet e terapisë hormonale të përdorura pas menopauzës natyrale nuk mendohet se vlejnë për gratë që kanë menopauzë të parakohshme. Megjithëse shkaqet e menopauzës së parakohshme janë kryesisht të pamodifikueshme, rreziqet e lidhura me të mund të modifikohen nga ndërhyrjet në stilin e jetës, përveç trajtimeve mjekësore.
Këto janë si më poshtë:
-Vizita të rregullta te mjekët dhe ndjekja e këshillave të tyre
-Shumë lëngje
-Modifikimet e dietës që përfshijnë dietë me proteina dhe kalcium të lartë dhe me antioksidantë, suplemente si vitamina D dhe mikronutriente.
-Stërvitje dhe ushtrime
-Biseda me partnerët dhe miqtë rreth ndryshimeve emocionale si nervozizmi
-Shmangia e temperaturave të larta, ndërprerja e duhanit dhe humbja e peshës nëse ka afshe të nxehta
Menopauza e vonuar
Nëse një grua është 55 vjeç ose më e vjetër dhe ende nuk ka filluar menopauzën, mjekët do ta konsideronin atë si menopauzë me fillim të vonë. Menopauza e vonë nuk është e pazakontë në mesin e grave obeze.
Shkaqet kryesore:
-Gjenetike në familjet me histori të menopauzës së vonë
– BMI e lartë
-Probleme të tjera endokrine si çrregullimi i tiroides
-Kanceri i vezoreve që prodhon estrogjen
Përfitimet e menopauzës së vonë
-Rrezik më i ulët i osteoporozës, goditjes në tru dhe problemeve kardiovaskulare
-Mosha e mëvonshme në menopauzë dhe jetëgjatësia më e gjatë riprodhuese mund të rezultojë në jetëgjatësi më të gjatë
Disavantazhet e menopauzës së vonë
Ekziston një rrezik i shtuar i kancerit të gjirit, vezoreve dhe mitrës në menopauzën me fillimin e vonë. Kjo është për shkak të kohës së zgjatur që trupi i një gruaje prodhon estrogjen.
Shumë nga këto sëmundje mund të parandalohen me ndërhyrjen në kohë
-Ndryshimi i stilit të jetesës,
-Dietë me më pak yndyrë, me proteina të pasura me fibra të pasura me antioksidantë
-Ushtrime të rregullta dhe kontroll i peshës
Mamogramet e rregullta, pap testi dhe ekzaminimet gjinekologjike janë veçanërisht të rëndësishme. /tvklan.al